Dünyanın en çok tütün mamulü ihracatı yapan ülkeleri arasında yer alan Türkiye, paketler üzerindeki ihraç kodu bedelindeki artışlar ile rekabetçiliğini kaybediyor ve üretim başka ülkelere kayıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığının rakamlarına göre ülkemiz 2021 yılında yaklaşık 350 milyon dolar değerinde tütün mamulü ihracatı gerçekleştirdi. Son yıllarda ihraç kodu bedellerinde yapılan çok yüksek artışlar, Türkiye’nin dünyadaki üretim üssü olması konumunu ve ihracattaki rekabet avantajını zorluyor.
Bandrol üretimi ve sorumluluğu Darphane’de
2015 yılında yayımlanan Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerde Bandrollü Ürün İzleme Sistemi Genel Tebliği uyarınca, Türkiye’de ihraç edilmek üzere üretilen tütün mamulleri de ürün izleme sistemine alındı ve bu ürünlerde ihraç ürün kodu uygulamasına geçildi. Bandrol üretim ve uygulama sorumluluğu ise 2020 yılının başında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’ne verildi.
2020’den bugüne 9 katına çıktı
2020 yazında Darphane’nin Tütün Mamulleri, Makaron, Yaprak Sigara Kağıdı ve Alkollü içkilerde uygulanacak özel etiket ve işaret sistemi uygulaması için DNS adlı firma ile çalışmaya başlayacağını duyurmasını takiben, 15 Eylül 2020 tarihinde, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından hem tütün mamulleri hem de alkollü içki ürünlerine uygulanan ihraç kodlarının satış fiyatları 4 katına çıktı. Bu fiyat artışından sadece 3 ay sonra, 2021 Ocak ayında yeni bir fahiş artış uygulanarak, ihraç kodu satış fiyatları yeni fiyatlar üzerinden yüzde 25 oranında bir kez daha arttırıldı ve son olarak 2022 Ocak ayında yüzde 80 seviyesinde yeni bir yüksek oranlı artış uygulandı. Böylece 15 Eylül 2020 öncesi uygulanan aynı ihracat kodları 9 kat fazla bedelle satılmaya başlandı.
2 senede 6 TL’den 116 TL’ye
Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerde Bandrollü Ürün İzleme Sistemi Genel Tebliği uyarınca 2023 kod bedellerinin, Türkiye İstatistik Kurumunca bir önceki yıl için belirlenen yıllık Yİ-ÜFE oranında artırılması durumunda, aynı kodlar için ödenen bedeller bir kez daha ciddi oranda artırılmış olacak. Aralık 2022 itibarıyla yüzde 100 seviyesinin üzerine çıkacağı tahmin edilen Yİ-ÜFE artışı ile, 2020 15 Eylül öncesinde 1000 adet başına 6 TL’ye satılan kodun, teknolojik hiçbir değişiklik olmamasına rağmen Ocak 2023’ten itibaren 116 TL olacağı tahmin ediliyor. Başka bir deyişle ihracatı korumak için bir önlem alınmazsa, ihraç kod bedelleri 2 yıl gibi kısa bir sürede tam 19 katına çıkmış olacak. İhracatta rekabetçiliği kaybetmenin, Türkiye’den ihracat amaçlı üretiminin başka ülkelere taşınmasına neden olacağı ve bu durumun da cari açığın ötesinde tütün çiftçisi için de kayıplara neden olabileceği dile getiriliyor.
