Azerbaycan toprağı olan Karabağ’ın Ruslar tarafından Ermenilere peşkeş çekilmesi ve Ermenistan’da yaşayan Azerbaycan Türk’lerinin yurtlarından edilmesi üzerine, Rus zulmü altında inleyen Azerbaycan Türk’ünün bağımsızlık ateşi 1988 yılında alevlenmeye başladı.
Ebulfeyz Elçibey tarafından 1989 yılında kurulan Azerbaycan halk cephesi, Azerbaycan komünist partisi KGB ve Kızılorduya rağmen Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesini başlattı. Amaç Sovyetlerden ayrılmak ve Azerbaycan’dan Sovyetleri kovmaktı. Halk bilinçlendiriliyor, çeşitli toplantılar, mitingler yapılıyor ve artık bilinçli halk meydanları dolduruyordu.
Gelişmeler üzerine Gorbaçov, bölgeyi silahsızlandırma yoluna giderek tek yanlı, Türk’lerin elindeki av tüfeklerini dahi toplattı. Binlerce kişi yerinden yurdundan edildi. Ermeni ve Rus saldırganlığı Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesini iyice ateşledi. Bakü’de yaşayan Rus ve Ermenilerin can güvenliğini bahane eden, bağımsızlık hareketini durdurmaya kararlı olan Moskova, Rus ordusunu Azerbaycan’a sevk etti. Zira bu hareketin diğer cumhuriyetlere de yayılacağından korkuluyordu.
Halk "Azadlıg" diye haykırdı
Lenin meydanında toplanan halk her geçen gün biraz daha artarak, 17 Ocak 1990 günü bir milyonu buldu. Halk, bozulan ülke düzeni, disiplini ve gasp edilen hakları için «Azadlıg» diye haykırdı. 19 Ocağı 20 Ocağa bağlayan gece hava destekli 66 bin kişilik Rus ordu birlikleri Azerbaycan’a girdi.
Tanklar, motorize birlikler ve ağır silahlar Azerbaycan Türk’ünün üzerine ölüm yağdırdı. Azerbaycan Türk’ü, genlerindeki kahramanlık ateşi, damarlarındaki asil kan ve sarsılmaz imanları ile işgal kuvvetlerine göğüslerini siper etti. Silahsız halk yüreklerindeki ateş, bağımsızlık aşkı ve kendine yakışır asalet ile Rus’a şiddetle karşı koydu.
Bayrağını karaya boyadı şehitlerinin üstüne örttü
İmanlı göğüslerini tanklara siper etti. Ezildi, vuruldu. 147 şehit, 744 yaralı ve 841 tutuklama Azerbaycan Türk’ünü yıldıramadı. Bayrağını karaya boyadı şehitlerinin üstüne örttü. Onların üzerine karanfiller serdi. Karanfiller ağladı. Bayrak bir defa kalkmıştı ve hiçbir güç onu asla indiremeyecekti. Şehitler, Azerbaycan’ın bağımsızlık ateşiydi ve bu ateş Rus imparatorluğunu çökertmeye başladı. O gün için Sovyetlerin Başbakan birinci yardımcısı Haydar Aliyev’de bağımsızlık hareketini tüm gücü ile destekliyordu.
Azerbaycan Türk’ünün kararlılığı ve yüksek iradesi karşısında Sovyetler Birliği çatırdadı, çöktü
Azerbaycan bağımsızlık ateşi, sadece Azerbaycan’da kalmadı. Alevler yangına dönüştü ve yangın tüm Sovyet cumhuriyetlerini sardı. Sonuçta Gorbaçov yönetimindeki 15 cumhuriyetli o dev imparatorluk, Azerbaycan Türk’ünün kararlılığı, bağımsızlık aşkı, gururu ve yüksek iradesi karşısında çatırdadı ve çöktü.
Azerbaycan daha sonra 1992 yılında Karabağ’ı kaybetti. Hocalı soykırımını yaşadı. Azerbaycan 30 yıl gözyaşı döktü. Fakat boş durmadı. Siyasi, askeri, sosyal hazırlıklarını tamamladı. Modern silah gücüne sahip, eğitimli, yüksek moralli ve inançlı savaşçı bir ordu haline gelen Azerbaycan silahlı kuvvetleri vatan için ölmeye hazırdı.
Nuri paşadan 100 yıl sonra Kafkaslarda kazanılan ikinci zafer
Ermenistan ise, 2016 ve 2020 yıllarında Azerbaycan topraklarını ateş altına alıyor, sivil yerleşim bölgelerini vuruyor ve sınır tecavüzlerini artırıyordu.
27 Eylül 2020 günü BM kararlarına ve hukukuna uygun olarak savunma hakkını kullanan Azerbaycan kuzeyden güneyden ve cephe taarruzu ile 3 koldan karşı taarruza geçti. 44 gün göğüs göğüse süren savaş sonucu topraklarını azad etti. Azerbaycan ordusu, Başkomutanlık makamındaki İlham Aliyev önderliğinde kahramanlığı, cesareti ve inancı sonucu büyük vatan zaferi ile Türk milletlerine itibar, güven ve onur kazandırmıştır. Bu zafer Azerbaycan’ın başkenti Bakü’yü 15 Eylül 1918’de Ermeni çeteleri ve Bolşevik birliklerinden kurtaran, Kafkas İslam Ordusu komutanı Nuri paşadan 100 yıl sonra, Kafkaslarda kazanılan ikinci zaferdir. Bu ordu 30 yıl sonra da olsa Azerbaycan Türkünün kanını yerde koymamıştır.
20 Yanvar/20 Ocak ve Karabağ’daki Ermeni zulmü Azerbaycan Türk’ü veya Türklük için artık yas ve matem günü değildir. Bugün Azerbaycan Türkünün acımasız Sovyet rejimine ve işbirlikçilerine karşı şahlanışı, zincirlerini parçalayarak bayraklaşmasıdır. Azerbaycan önderliğinde 15 Sovyet cumhuriyeti de bağımsızlığını kazanmıştır. Bu cumhuriyetler her yıl Azerbaycan’a şükran günü düzenlemelidir.
2. Karabağ savaşında Türkiye Azerbaycanlı kardeşlerine çok büyük bir destek vermiş, Neriman Nerimanov’un dediği gibi kardeş kardeşin elinden tutmuştur. Türkiye ve Azerbaycan arasındaki “Bir millet iki devlet” sloganı diğer Türk devletleri için de önemli bir işarettir. Türk devletleri teşkilatı da Türk birliğini doğrultusunda adımlarını sıklaştırmaktadır.
