Tarım ve Orman Bakanlığının çalışmalarıyla, bazı kışlık sebze çeşitlerinde yerli üretime destek verilerek bu konuda Türkiye’nin dışa bağımlılığının kısa vadede yüzde 30, orta vadede yüzde 50, uzun vadede ise yüzde 80 oranında ortadan kaldırılması hedefleniyor.
Kışlık sebze tohumculuğu sektörü için soğan, havuç, marul, kırmızı lahana ve brokoli türlerinde Türkiye’nin ilk yerli çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla 2018 yılında hayata geçirilen "Kışlık Sebze Yetiştiriciliğinde Hat ve Çeşit Geliştirme Projesi"nde çalışmalara devam ediliyor. Faaliyetleri Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM), üniversiteler ve özel sektör iş birliğiyle sürdürülen projede, yerli kışlık sebze tohumluk oranının yükseltilmesi hedefleniyor.
Proje çerçevesinde 2022 yılı itibarıyla Türkiye’nin kendi genetik kaynakları kullanılarak verim ve kalite, olumsuz toprak ve iklim koşullarına dayanıklılık özellikleri ile öne çıkan marul, mor havuç, soğan ve kırmızı lahanada çeşit adayları geliştirildi. Marul çeşitlerinin Türkiye’de dayanıklılık ıslahı çalışmaları sonunda geliştirilen ilk yerli çeşitler olması ve proje paydaşı olan özel sektör tarafından tohumları üretilerek piyasaya aktarılması, mor havuçta ise merkezden dışa kadar tek renk olma özelliğinde olan çeşitlerin geliştirilmesi hedefleniyor. Ayrıca soğan ıslahında, proje paydaşı olan özel sektörün uzun, orta ve kısa gün soğan çeşitlerinde Türkiye’nin yerli hibrit soğan çeşitlerinin üretim potansiyelini artırmasında katkı vermesi planlanıyor.
Öte yandan, kırmızı lahana çeşitleri Türkiye koşullarında yürütülen ıslah çalışmaları sonucunda geliştirilen ilk yerli çeşit ve çeşitler olma özelliğini taşıyor.
Hedef, uzun vadede yüzde 80 oranında dışa bağımlılığın azalması
Türkiye’de, üreticilerin yetiştirdiği hastalık ve stres koşullarına dayanıklı hibrit havuç, brokoli, kırmızı lahana ve marul türlerinde yüzde 100 ve soğanda yüzde 50 yurt dışında geliştirilen ithal çeşitler kullanılıyor. Projenin sonunda geliştirilen ve piyasaya aktarılan çeşitler ile özel sektöre verilecek yarı yol materyallerinin desteğinde geliştirilen yerli çeşitler sayesinde söz konusu türlerde Türkiye’nin dışa bağımlılığının kısa vadede yüzde 30, orta vadede yüzde 50, uzun vadede ise yüzde 80 oranında ortadan kaldırılması hedefleniyor.
Sebze tohumculuğundaki Ar-Ge çalışmaları ile kısa vadede Türkiye’nin kendi genetik kaynakları kullanılarak gen havuzları oluşturulacak, orta vadede verim ve kalite üstünlüğü yanında bazı hastalık ve zararlılara dayanıklı olan yeni çeşitler geliştirilecek. Kışlık sebze türlerinde yerli çeşitler ise tohumculuk sektörünün kullanıma sunulacak.
Öte yandan, yapılan çalışmaların amacı ise söz konusu proje çalışmaları ile Tarım ve Orman Bakanlığının, hibrit yazlık sebze ıslahı ve Türkiye tohumculuğuna sağlamış olduğu katkı başarısını, kışlık sebze ıslahı ve tohumculuğunda da göstermesi olarak belirtiliyor.
Çalışmalar sonucu 257 sebze çeşidi geliştirildi
Bu çerçevede TAGEM enstitü müdürlüklerince yürütülen bitki ıslah programları çerçevesinde şimdiye kadar 257 sebze çeşidi geliştirildi. Ar-Ge çalışmaları ile sağlanan desteklerle yazlık sebzede yerli F1 hibrit sebze tohumu kullanım oranı ise yüzde 60’a ulaştırıldı. Üzerinde çalışan çeşitler TAGEM enstitüleri tarafından kayıt altına alındı.
