Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da dün düzenlenen 1. Çin-Arap Ülkeleri Zirvesi’nin ardından ortak bildiri yayımlandı. Çin ile Arap ülkeleri arasındaki iş birliğini derinleştirme kararı alınırken, Filistin konusunda kapsamlı ve yetki gücü yüksek uluslararası barış konferansı düzenlenmesi çağrısı yapıldı.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, 3 günlük Suudi Arabistan ziyareti kapsamında dün Riyad’da yapılan Çin-Arap Ülkeleri Zirvesi’ne katıldı. Zirvenin ardından Çin ve Arap ülkeleri ortak bir bildiri yayımladı. Bildiride, Çin ile Arap ülkeleri arasındaki ilişkilerin yanı sıra tarafların uluslararası ve bölgesel meselelere dair tutumlarına da değinildi. İki taraf 24 maddeden oluşan bildiride, Çin ile Arap ülkeleri arasındaki iş birliğini derinleştirme sözü verirken, birbirlerinin egemenlik, birlik ve toprak bütünlüğüne saygı göstereceklerini, diğer ülkelerin iç işlerine karışmayacaklarını vurguladı. Çin ile Arap ülkeleri, uluslararası ilişkilerde dayanışma, hakkaniyet ve adalet ilkelerine bağlı kalarak gelişmekte olan ülkelerin hak ve çıkarlarını da savunacaklarını kaydetti.
Birincil enerji kaynaklarının dışlanmasının, gelişmekte olan ülkeler üzerinde büyük etkilere yol açacağı belirtilen ortak bildiride, küresel ekonominin büyümesinin enerji güvenliği ve enerji arzı ile yakından ilgili olduğunun altı çizildi.
Filistin konusunda kapsamlı ve yetki gücü yüksek uluslararası barış konferansı düzenlenmesi çağrısı
Ortak bildiride Filistin sorununa da değinilerek, "İsrail’i Filistin topraklarının işgaline son vermeye çağırıyoruz. Filistin sorununa, Birleşmiş Milletlerin 1967 sınırları temelinde, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devleti kurulmasına dair kararları uyarınca ve iki devletli çözüm doğrultusunda adil kapsamlı ve kalıcı bir çözüm getirilmeli" ifadeleri kullanıldı. Bildiride, İsrail’in Kudüs’ün statüsünü değiştirmeyi hedefleyen tek taraflı girişimlerine tepki gösterilirken, Filistin konusunda daha büyük kapsamlı ve yetki gücü yüksek bir uluslararası barış konferansı düzenlenmesi çağrısında bulunuldu.
"Suriye, Libya ve Yemen’in toprak bütünlüğü korunmalı"
Arap ülkelerinin "tek Çin" ilkesini kararlılıkla savunduklarına ve Çin’in egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumasını desteklediklerine işaret edilen ortak bildiride, "Tayvan’ın Çin topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğu" vurgulandı. Çin ile Arap ülkelerinin Suriye, Libya ve Yemen’deki krizler gibi bölgesel sorunlara mevcut uluslararası kararlar, anlaşmalar ve ilkeler doğrultusunda siyasi çözümler aramayı taahhüt ettiği bildiride, "Adı geçen ülkelerin egemenlik ve toprak bütünlükleri korunmalı, bu ülkelere yönelik dış müdahaleye karşı çıkılmalı ve bu ülkelerdeki radikal terör örgütlerine karşı ortaklaşa mücadele edilmeli" ifadelerine yer verildi.
Bildiride, iki tarafın Ukrayna krizine siyasi çözüm getirilmesini, ülkedeki güvenlik ve barışın yeniden tesis edilmesinin öneminin altını çizdiği de kaydedildi.
"Terör hiçbir dinle ilişkilendirilmemeli"
Çin ve Arap ülkeleri, ayrıca demokrasiyi koruma bahanesiyle diğer ülkelerin iç işlerine karışılmasına karşı çıktıklarını vurguladı. Bildiride, "İnsan hakları ile ilgili meselelerin siyasallaştırılmasına ve araçsallaştırılmasına, diğer ülkeleri baskı altına almak ve diğer ülkelerin iç işlerine karışmak için kullanılmasına karşıyız" denildi.
Çin ile Arap ülkeleri, terörle mücadele alanındaki çabaların güçlendirilmesi çağrısı yaparak terörün hiçbir millet, din, etnik karakter ve medeniyetle ilişkilendirilmemesi gerektiğini vurguladı.
Ortak bildiride taraflar, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması’nı savunma taahhüdünde bulunurken, "kitle imha silahlarından arındırılmış bir Orta Doğu" oluşturulması gerektiğini belirtti. İki taraf, kültür, turizm, spor, medya, ekonomi, ticaret, çevre, bilim ve tarım gibi farklı alanlardaki iş birliğinin güçlendirileceğini de kaydetti. Son olarak bir sonraki Çin-Arap Ülkeleri Zirvesi’nin Çin’de düzenlenmesinin kararlaştırıldığı aktarıldı.
